რეპრესირებულის განცხადება

   შსს-ს არქივი უამრავი უდანაშაულოდ გადასახლებული ადამიანის ტრაგიკულ ისტორიას ინახავს. ესეც ერთი ტიპური შემთხვევაა:

„საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის ცენტრალური კომიტეტის მდივანს

ქ. გორის რაიონის სოფ. დიცის მცხოვრებ

ნადია ბესარიონის ასულ რაზმაძის

გ ა ნ ც ხ ა დ ე ბ ა

     ვიყავი გორის რაიონის სოფ. დიცის მცხოვრები, იქ გაზრდილი და დაბადებული. მშობლები ადრე დამეხოცა. შემდეგ ჩემი მშობლების ადგილ-მამულზე შევირთე ქმარი, რომელიც მახლობელი სოფლიდან იყო. მასთან შემეძნა სამი ბავშვი. მეც და ქმარიც ვშრომობდით ენერგიულად და თავდადებულად.

    სამამულო ომის დაწყებიდანვე იგი ჯარში გაიწვიეს. ერთი წლის შემდეგ მივიღე მისი დაღუპვის დეპეშა. მერე კიდევ უფრო ენერგიულად მოვკიდე ხელი შრომას, რომ ბავშვები მაინც დამეზარდა. კოლმეურნეობაში არასოდეს ცუდათ არ ვყოფილვარ შემჩნეული.

დეპეშის მიღების 7 თვის შემდეგ 1942 წლის ნოემბერში სრულიად მოულოდნელად სამივე ბავშვით გადამასახლეს 5 წლით, იმ მიზეზით, რომ ქმარი ჩემი სამშობლოს მოღალატე არისო. მე მასთან მისი ჯარში გაწვევის შემდეგ არავითარი კავშირი აღარა მქონია, წერილები არ მომდიოდა.  თუკი იგი ნამდვილად იყო სამშობლოს მოღალატე, იგი ღირსი იყო უდიდესი ტანჯვისა და პასუხის გებისა. იგი ღირსი იყო ყოველგვარი სასჯელისა, მაგრამ მე კი დავიტანჯე ჩემი სამივე ბავშვით. გადასახლებული ვიყავი კაზახისტანში - კლერუკის რაიონში, სოფელ კრასნოდოლისკში. გავატარე აქ ეს დრო და დავბრუნდი სამშობლოში 1947 წლის დეკემბერში. აქ ჩამოსვლამდე თავისუფლების საბუთები დავკარგე გზაში. კოლმეურნეობა კი მთხოვს საბუთს და არ მიბრუნებენ ჩემს ბაღ-ვენახებს და ძროხას. განვიცდი ძლიერ ეკონომიკურ გაჭირვებას. ბავშების შიმშლს და სიტიტვლეს. ამიტომ გთხოვთ უმორჩილესად, განიხილოთ ჩემი საქმე და მომცეთ სათანადო პასუხი, სასჯელის შემდეგ მეკუთვის თუ არა მივიღო ჩამორთმეული ჩემი უძრავი ქონება. ანდა რა საშუალებას მივმართო, რით გავზარდო სამი მცირეწლოვანი ბავშვი.

23. 04. 48 წ.

განმცხადებელი: ნ. რაზმაძე

(ფონდი #6, საარქივო #43491, ყუთი #104) 

სამეცნიერო მივლინება რომის „გათავისუფლების ისტორიულ მუზეუმში“

      2017 წლის 11-18 ნოემბერს პროექტის - „ბოლშევიზმი და ქართული ლიტერატურა. 1941-1956“ - ხელმძღვანელი მაკა ელბაქიძე და ძირითადი შემსრულებელი მანანა შამილიშვილი იმყოფებოდნენ რომში სამეცნიერო მივლინებით, სადაც მათ მოიძიეს და ჩამოიტანეს შესაბამისი მასალა. აღნიშნული „გათავისუფლების ისტორიული მუზეუმი“ (Il Museo storico della Liberatione) დღეს ისტორიულ შენობაშია (ვია ტასო N 145-155). რომის ოკუპაციის შემდგომ აქ განთავსდა გესტაპო (Sichereitdienst), რომელსაც სათავეში ედგა პოდპოლკოვნიკი ჰერბერტ კაპლერი. ამ კედლებში ხორციელდებოდა არაკეთილსაიმედოთა დაკითხვა, წამება და დატუსაღება. დაახლოებით ორი ათასმა ადამიანმა - რომის მოქალაქეებმა, პარტიზანებმა, ჯარისკაცებმა - იწვნია საკუთარ თავზე ნაცისტური რეჟიმის მძიმე ხელი. 1955 წლის 4 ივნისს ამ შენობაში გაიხსნა მუზეუმი. აქ წარმოდგენილია ექსპოზიცია - უამრავი საარქივო დოკუმენტი, პლაკატი, ფოტოსურათი თუ რუკა - რომელშიც დოკუმენტურადაა ასახული ნაცისტური ოკუპაციის მძიმე შედეგები. მუზეუმის არქივში დაცულია იატაკქვეშა პრესა, პოსტერები, პროკლამაციები. ბიბლიოთეკაში ინახება ათასობით წიგნი, დალაგებული თემატურად: ფაშიზმი, ნაციზმი, ანტიფაშიზმი, წინააღმდეგობის მოძრაობა იტალიასა და ევროპაში, ანტისემიტიზმი, დეპორტაცია, ინტერნირება, მოგონებები ნაცისტური ოკუპაციის შესახებ, ასევე პროპაგანდისტული ბუკლეტებისა და პროკლამაციების შემცველი იშვიათი გამოცემები. საგანგებო ოთახები ეთმობა ანტისემიტიზმის მსხვერპლთ (დოკუმენტური მასალა ასახავს მათი არაადამიანური წამებისა და ფიზიკური განადგურების არაერთ ფაქტს). 

შუალედური შედეგების წარდგენა რომში

   2017 წლის 14-17 ნოემბერს პროექტის - „ბოლშევიზმი და ქართული ლიტერატურა. 1941-1956“ - შუალედური შედეგები წარადგინა მანანა შამილიშვილმა რომში მოხსენებით: „მეორე მსოფლიო ომი და საბჭოური ინტელექტუალური ტერორის ქართული პარადიგმები“. სამეცნიერო ღონისძიება „საერთაშორისო კონფერენცია სოციალურ და ჰუმანიტარულ მეცნიერებებში“, რომელსაც ატარებს „ხელოვნებისა და მეცნიერების საერთაშორისო ჟურნალი (IJAS)“, გაიმართა რომის ბრიტანულ სკოლაში (the British School at Rome, Rome, Via Gramsci 61).